به تازگی امیرحسین بانکی‌پور، نماینده مجلس شورای اسلامی آمارهایی از پسران مجرد اعلام کرده و گفته است: آمار پسران مجرد بالای ۳۰ سال نزدیک به ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر و دختران بالای ۳۰ سال ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر است. اکنون طبق این آمارها حدود چهار میلیون و ۶۰۰ هزار دختر و پسر مجرد در جامعه داریم که جای نگرانی برای افزوده شدن بر این گروه هدف وجود دارد.
طی سالیان گذشته مهمترین موضوعاتی که در جامعه حتی گریبان جوانان را گرفته مسایل اقتصادی و نداشتن توانایی مالی برای ازدواج، تهیه مسکن و اشتغال بوده است؛ جوانی که شغل نداشته باشد، از نظر مالی در وضعیتی نخواهد بود که بتواند برای ازدواج تصمیم بگیرد، خانه‌ای برای آغاز زندگی مشترک تهیه کند و نهاد خانواده را پایه ریزی کند.
رقابت دختران و پسران مجرد در آمارها
براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ تعداد دختران مجرد ۱۵ سال به بالا در کشور پنج میلیون و ۸۰۰ هزار نفر، مجردهای بالای ۲۰ سال در میان بانوان سه میلیون و ۷۰۰ هزار نفر و مجردهای ۴۰ سال به بالا به رقم ۴۲۶ هزار نفر و دختران مجرد سن ۴۵ سال به بالا به ۲۴۲ هزار نفر رسیده است.
اما تعداد مردان مجرد ۱۵ سال به بالا در همان سال پنج میلیون و ۹۰۰ هزار نفر، مجردهای ۲۰ سال به بالا سه میلیون و ۳۰۰ هزار نفر، مجردهای ۴۰ سال به بالا حدود ۱۴۸ هزار نفر و آمار مردان ۴۵ سال به بالای مجرد ۸۱ هزار نفر اعلام شده بود.
در چنین وضعیتی در ایران با بیش از ۸۵ میلیون جمعیت و اینکه آمار دختران و پسران مجرد در سنین ازدواج سالانه روند افزایشی دارد، باید سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی همزمان با اجرای قوانین و مصوبات قانونی در دستور کار باشد که در همین راستا برخی قوانین در حوزه سیاست‌های کلی خانواده و جمعیت و قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت وضع شد.
وجود ۱۲ میلیون مجرد در کشور
موسسه تحقیقات جمعیت کشور در سال ۱۴۰۰ وجود حدود ۱۲ میلیون مجرد در ایران را تایید کرد که از این تعداد ۶ میلیون پسر ۲۰ تا ۴۵ ساله و ۵.۶ میلیون دختر ۱۵ تا ۴۰ ساله هستند؛ این موسسه حتی اعلام کرد اگر این افراد وارد تجرد قطعی شوند، به دلیل اینکه فرزندی ندارند، جانشینی از آن ها باقی نخواهد ماند و جمعیتی جدید از آنان جایگزین نمی‌شود.
همین آمار دلیلی محکم بر این ادعاست که بخشی از روند نزولی نرخ فرزندآوری در کشور به دلیل کاهش ازدواج ناشی از مجرد ماندن دختران و پسران جوان، است که در سال‌های آینده به روند پیری جمعیت دامن می زند بویژه اینکه تا سال ۱۴۳۰ آمار سالمندان کشور روندی صعودی خواهد داشت و طبق برآوردها به ۳۰ درصد جمعیت کشور خواهد رسید در حالی که اکنون این شاخص حدود ۱۰ درصد جمعیت ایران است.
به اذعان برخی جامعه‌شناسان اگر از میان ۱۲ میلیون مجرد در کشور حتی اگر سه میلیون خانواده تشکیل شود و یک فرزند هم به دنیا آورده شود ۱.۵ میلیون ولادت در کشور افزوده خواهد شد و همین موضوع از پیری و سالمندی جامعه جلوگیری خواهد کرد.
کاهش جمعیت جوان تا سال ۱۴۱۰
داده‌های آماری نشان می‌دهد که تا سال ۱۳۹۰ جمعیت جوان ایران از ۳۷.۴ درصد به ۲۸.۵ درصد و تا سال ۱۴۱۰ این رقم به ۲۴.۱ درصد می‌رسد؛ با این اوصاف حرکت به سمت پیری جامعه به طور شتابان ادامه خواهد داشت.
باید یادآور شد که تا سال ۱۳۹۰ بیشترین جمعیت کشور در رده سنی ۲۰ تا ۲۹ سال قرار داشت؛ این شاخص در سال ۱۳۹۵ به رده سنی ۲۵ تا ۳۴ سال رسید و اکنون رده سنی ۳۰ تا ۳۹ سال است و پیش‌بینی کارشناسان حوزه جمعیت نشان می‌دهد که در سال ۱۴۱۰ بیشترین جمعیت ایران به رده سنی ۴۰ تا ۴۹ سال خواهد بود.
بنابراین و با توجه به این آمارها، در صورتی که جوانان مجرد امکان ازدواج و فرزندآوری را داشته باشند برخی از مشکلات ناشی از پیری جمعیت فروکش خواهد کرد.
چرا برخی جوانان به ازدواج نمی اندیشند؟
مهمترین موضوعاتی که اکنون به عنوان دغدغه بسیاری از جوانان مجرد به ویژه پسران به عنوان عدم تمایلشان به ازدواج و تشکیل خانواده مطرح می شود، نبود شغل، نداشتن موقعیت‌های اقتصادی مناسب، نبود زمینه‌هایی برای ازدواج و فرزندآوری و البته نداشتن سرپناهی به عنوان خانه برای زندگی است. این موضوعات در گفت و گو با امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس و متخصص آسیب‌شناسی اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است.
وی معتقد است: چشم‌انداز آینده ازدواج با اتفاقاتی که در جامعه می‌افتد به نوعی نامشخص است که البته بالا رفتن میزان طلاق یکی از دلایل اصلی این موضوع به شمار می‌رود.
قرایی‌مقدم با اشاره به اینکه در هر ساعت ۲۰ طلاق در کشور به ثبت می‌رسد، گفت: دوستی‌های قبل از ازدواج دختران و پسران یکی دیگر از دلایل اصلی مجرد ماندن دختران و پسران محسوب می‌شود؛ در بررسی این موضوع در استان البرز روی ۱۵۰ دختر و ۱۵۰ پسر که به عنوان یک تحقیق انجام شد، در نهایت این افراد نسبت به هم بدبین می‌شوند. همین مساله منجر به ازدواج نکردن و مجرد ماندن آن ها می‌شود.
مجرد ماندن پسران به دلیل عوامل اقتصادی
موضوعی که اکنون نظر بسیاری را به خود جلب کرده این است که کمرنگ‌شدن میزان ازدواج در طبقات بالای جامعه بیشتر و در طبقات سنتی کمتر است.
این جامعه‌شناس اظهار داشت: از جمله دیگر دلایل مجرد ماندن پسران در سنین بالا می‌توان به عوامل اقتصادی، نبود شادی، نشاط و امید اشاره کرد که البته مساله روابط نامشروع در جامعه می‌تواند دلیل محکمی برای این قضیه باشد.
وی ادامه داد: از همه مهمتر اینکه اکنون جوانان ما وظیفه‌مدار و مسئولیت‌پذیر بار نمی‌آیند یعنی نمی‌دانند که وظیفه یک دختر و پسر ازدواج است و این مسئولیت اجتماعی دارد در حالی که خانواده‌ها و نهادهای آموزشی و تربیتی باید روی این موضوع بیشتر کار می‌کردند.
وی به این موضوع که عامل اقتصادی به تنهایی نمی‌تواند در کاهش ازدواج جوانان و مجرد ماندن پسران تاثیرگذار باشد، اشاره کرد و افزود: موضوعی که اکنون نظر بسیاری را به خود جلب کرده، این است که کمرنگ‌شدن میزان ازدواج در طبقات بالای جامعه بیشتر و در طبقات سنتی کمتر است. بنابراین عامل اقتصادی نمی‌تواند دلیل اصلی این قضیه به شمار آید.
بدبینی و ترس از ازدواج به ویژه در کلانشهرها
متخصص آسیب‌شناسی اجتماعی، عدم شناخت و بدبینی نسبت به یکدیگر به ویژه در کلانشهرها و ترس از یکدیگر را دیگر عوامل ازدواج نکردن پسران و مجرد ماندن آن ها دانست و گفت: برخی از این افراد نمی‌دانند عاقبت آن ها چه خواهد شد زیرا از ازدواج ترس دارند.
وی ادامه داد: نبود مشاوره و امکانات موجود برای آگاهی‌بخشی به آنان در راستای افزایش روند ازدواج در جامعه دلیل دیگر مجرد ماندن دختران و پسران به حساب می‌آید که اگر مشاوران خوبی برای ارائه مشاوره خانوادگی به آنان وجود داشته باشد برخی از این مشکلات کمتر خواهد شد.
قرایی مقدم اظهار داشت: نبود مسکن یکی دیگر از دغدغه‌های جوانان برای ازدواج است که البته دولت در این زمینه تمهیدات خوبی اندیشیده و کمک هزینه مسکن در قالب تسهیلات و کمک هزینه ازدواج در قالب وام ازدواج به جوانان ارائه می‌دهد.
درک نادرست از ازدواج، عامل اصلی طلاق
این جامعه‌شناس با اشاره به یکی از اشعار سعدی با این مضمون که «چنان قحط سالی شد در دمشق که یاران فراموش کردند عشق» افزود: اکنون جوانان ما نیز بخاطر مشکلات موجود بسیاری از موضوعات اصلی خود همانند ازدواج را فراموش کرده‌اند. بنابراین باید برای مساله مسکن جوانان تلاش کرد و اقداماتی برای کاهش میزان طلاق به عنوان یکی از مهمترین موضوعات انجام داد.
وی ادامه داد: عوامل متعددی در بروز طلاق در جامعه به ویژه میان جوانان وجود دارد که عامل اصلی آن در درک نادرست از ازدواج، روابط جنسی قبل از ازدواج، کمرنگ شدن اعتقادات دینی، برخی اطلاعات نادرست از فضای مجازی، نامناسب بودن وضعیت مشورت با دوستان ناباب، مسئولیت‌پذیر نبودن و وظیفه‌مدار نبودن است و این عوامل منجر به ازدواج نکردن جوانان می‌شود.
قرایی‌مقدم اظهار داشت: این عوامل متعدد به موانعی در مسیر ازدواج تبدیل شده اند به طوری که فرد را از تشکیل خانواده و مسئولیت‌پذیری باز دارند به طوری که نیروهای بازدارنده از نیروهای مشوق ازدواج فعالتر هستند.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه اصل تقدس ازدواج در جامعه فروریخته است، متذکر شد: در گذشته ازدواج تقدس داشت و برای افراد مجرد، اگر ازدواج نمی‌کردند به نوعی توهین بود اما امروز به نوعی منزلت ازدواج در میان جوانان از بین رفته است که پسران و دختران خود تمایل به مجردی دارند.
وی ترویج فرهنگ غربی در زمینه روابط دختران و پسران بدون مسئولیت‌پذیری اجتماعی و تشکیل خانواده را در این زمینه مقصر دانست و اظهار داشت: اگرچه در این زمینه بانوان آسیب‌پذیرتر هستند اما باید این موضوعات بیشتر مورد توجه قرار گیرد زیرا به دلیل همه مشکلات مطرح شده و سنگینی هزینه‌های ازدواج، این نوع ارتباطات در جامعه رواج یافته است و فرد را ازدواج بازمی‌دارد.
نظر شما